کتاب «درآمدی نو بر کتاب گویا» نوشته مریم چهرقانی با همکاری مصطفی آهنگر و مقدمه ناصر فکوهی، اثری است پژوهشی که جایگاه کتاب صوتی را در گستره فرهنگ معاصر بررسی می‌کند. این کتاب در ۲۹۲ صفحه توسط نشر کتاب کوچه منتشر شده و برای نخستین بار ضمن بازخوانی نظریه‌های انسان‌شناسی و رسانه، به جنبه‌های عملی تولید و عرضه کتاب گویا نیز می‌پردازد.
بازگشت به ریشه‌های شفاهی
ناصر فکوهی در مقدمه، با ارجاع به نظریه یوهانی پالاسما درباره هژمونی حس بینایی، خطر انحصار یک‌جانبه دریافت دنیا از طریق نوشته را هشدار می‌دهد. از نگاه او، تمدن ایرانی پیش و پس از اسلام بر سنت شفاهی استوار بوده و همین سنت، خاستگاه روح روایت‌گری است که امروز در قالب کتاب گویا به شکلی مدرن بازتولید می‌شود. فکوهی همچنین به مباحث رولان بارت درباره «بمباران نشانه‌ها» و ژان بودریار در باب simulacre اشاره می‌کند تا اهمیت بازتعریف حواس دیگر—به‌ویژه شنوایی—را یادآور شود.
طراحان صوتی و جادوی روایت
در بخش‌های نخست کتاب، مفاهیم پایه‌ای کتاب گویا تعریف می‌شود: تفاوت با پادکست، تاریخچه جهانی و ایرانی و نسبتش با قصه‌گویی سنتی. فصل‌های میانی به جنبه‌های فنی و هنری تولید اختصاص دارد؛ از انتخاب کتاب مناسب و گویندگان حرفه‌ای گرفته تا موسیقی متن، تجهیزات ضبط و نرم‌افزارهای ویرایش. نویسندگان به مسائل حقوق مؤلف نیز می‌پردازند و نهادهایی مانند انجمن ناشران صوتی (APA) و جوایز بین‌المللی آئودی و ادیسه را معرفی می‌کنند.
مخاطبان و نیازهای گوناگون
کتاب «درآمدی نو بر کتاب گویا» نشان می‌دهد که این قالب نه رقیب مطالعه نوشتاری، که تکمیل‌کننده آن است. گروه‌های اصلی مخاطبان عبارتند از:
- نابینایان و کم‌بینایان که دسترسی اطلاعاتی برایشان آسان‌تر می‌شود
- دانش‌آموزان و زبان‌آموزانی که هم‌زمان با گوش دادن، یادداشت‌برداری و تمرین می‌کنند
- شاغلان و رانندگانی که در ساعات پرمشغله امکان «مطالعه» ندارند
- علاقه‌مندان به فناوری‌های نوین نشر و فعالان فرهنگ شفاهی
مزایای کلیدی کتاب صوتی
- کاهش خستگی چشم و دسترسی آسان در هر مکان
- امکان ترکیب مطالعه با پیاده‌روی، رانندگی یا کارهای روزمره
- سرعت توزیع بالا و هزینه کمتر نسبت به نسخه چاپی
- کمک به محیط زیست با حذف مصرف کاغذ
چشم‌انداز و کاربردها
با رشد نفوذ اینترنت و تلفن‌های هوشمند، بازار کتاب‌های صوتی در جهان به سرعت در حال گسترش است. در ایران نیز پلتفرم‌های داخلی و بین‌المللی روزبه‌روز متنوع‌تر می‌شوند. این کتاب راهنمای جامعی برای ناشران، کتابداران، معلمان و همه پژوهشگرانی است که می‌خواهند در این عرصه نوپدید سرمایه‌گذاری کنند یا کیفیت تجربه شنیداری مخاطبان را ارتقا دهند. مطالعه «درآمدی نو بر کتاب گویا» تصویری همه‌جانبه از ابعاد نظری، فرهنگی، فنی و اقتصادی این پدیده ارائه می‌دهد و می‌تواند نقطه‌عطفی در توسعه فرهنگ شنیداری در ایران باشد.
من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.