آلبوم موسیقی «جام جهان‌بین» در دستگاه همایون، با صدای کوشا پورریاحی و همراهی امیر احدی در نوازندگی تار و بابک خواجه‌نوری در تمبک، به تازگی منتشر شده است. این مجموعه که در ژانر موسیقی کلاسیک ایرانی قرار می‌گیرد، فراتر از یک اثر موسیقایی، بیانیه‌ای هنری در جهت بازگشت به اصول و ارکان اصیل آواز ایرانی و تاکید بر شیوه اجرایی جامع و عمیق آن محسوب می‌شود.
[
]
«جام جهان‌بین»: گامی بلند در مسیر احیای اصالت آواز ایرانی
انتشار آلبوم «جام جهان‌بین» رویدادی قابل توجه در عرصه موسیقی سنتی ایران است. این اثر نه تنها مجموعه‌ای از قطعات دلنشین، بلکه حامل پیامی مهم برای حفظ و احیای شیوه‌های دیرین در اجرای آواز ایرانی است. کوشا پورریاحی، خواننده این اثر، با همکاری امیر احدی در تار و بابک خواجه‌نوری در تمبک، کوشیده‌اند تا رویکردی جامع و وفادار به سنت‌های غنی موسیقی دستگاهی ایران را به مخاطبان ارائه دهند. تمرکز بر دستگاه «همایون» که از دستگاه‌های اصیل و پرظرفیت موسیقی ایرانی است، این آلبوم را به اثری قابل تأمل برای دوستداران و پژوهشگران آواز ایرانی بدل ساخته است. این انتخاب هنرمندانه، نشان‌دهنده تعهد گروه به ارائه کامل ظرفیت‌های آوازی در یک دستگاه مشخص است و از این حیث، می‌تواند به عنوان الگویی برای اجراهای اصیل آواز ایرانی قلمداد شود.
ساختار و محتوای «جام جهان‌بین»: بازنمایی یک اجرای کامل آواز ایرانی
«جام جهان‌بین» با چینش دقیق قطعات، ساختار یک کنسرت کامل موسیقی ایرانی را تداعی می‌کند. این آلبوم شامل بخش‌های متنوعی است که هر یک گوشه‌ای از توانایی‌های آواز ایرانی را به نمایش می‌گذارد. از «مقدمه و پیش‌درآمد همایون» که فضایی مناسب برای ورود به دستگاه ایجاد می‌کند، تا «ساز و آواز همایون» با اشعار حافظ که نشان‌دهنده اوج تلفیق شعر و موسیقی است. همچنین، حضور «چهار مضراب بیداد» و «چهارمضراب عشاق» به اجرای سازی عمق بخشیده و قطعات آوازی در گوشه‌هایی نظیر «بیداد و عشاق» و «شوشتری» با فرودهای هنرمندانه به دستگاه اصلی، پیچیدگی و زیبایی آواز ایرانی را به رخ می‌کشد. گنجاندن قطعات خاطره‌انگیزی چون بخش‌هایی از ترانه قدیمی «شد خزان» اثر جواد بدیع‌زاده و ترانه محلی «لیلی منال» با تنظیم جواد معروفی، در دل این ساختار سنتی، به جذابیت و تنوع آلبوم افزوده و پلی میان گذشته و حال زده است.
برخی از قطعات برجسته آلبوم عبارتند از:
ساز و آواز همایون با غزل حافظ
چهار مضراب بیداد
ساز و آواز در گوشه‌های بیداد و عشاق
ترانه قدیمی «شد خزان» در همایون
ساز و آواز در گوشه شوشتری و ترانه محلی «لیلی منال»
کوشا پورریاحی: پزشکی با دغدغه حفظ سنت‌های آواز ایرانی
کوشا پورریاحی، خواننده آلبوم «جام جهان‌بین»، چهره‌ای متفاوت در میان هنرمندان موسیقی است. او که در حرفه پزشکی مشغول به فعالیت است، از سال ۱۳۶۰ به صورت جدی وارد دنیای موسیقی شده است. مسیر آموزشی او شامل فراگیری دوره‌های مقدماتی خوانندگی، ردیف عالی آواز و شیوه‌های آوازی اساتید برجسته‌ای چون زنده‌یاد محمدرضا شجریان و دیگر خوانندگان پیشگام موسیقی ایرانی، نزد استاد محسن کرامتی بوده است. همچنین، شرکت در دوره عالی آواز زنده‌یاد محمدرضا لطفی در مکتب‌خانه میرزا عبدالله، نشان‌دهنده تعمیق دانش او در ردیف و دستگاه‌های موسیقی ایرانی است. این سابقه تحصیلی و عملی، او را به هنرمندی با دانش عمیق از ریشه‌های آواز ایرانی تبدیل کرده است که نه تنها یک مجری، بلکه یک حافظ آگاه از سنت‌های اصیل این هنر به شمار می‌رود.
تأکید بر مرکب‌خوانی و بداهه‌نوازی: ارکان بنیادین آواز ایرانی
دیدگاه کوشا پورریاحی در مورد اهمیت اجرای کامل غزل و گوشه‌های مختلف هر دستگاه، منطق تداوم گوشه‌ها، تلفیق صحیح شعر و موسیقی و تمرکز بر انتقال حس و مفهوم، نقطه عطفی در رویکرد او به آواز ایرانی است. او بر این باور است که:
بداهه‌خوانی و بداهه‌نوازی: این دو رکن، مهم‌ترین ویژگی و عنصر بنیادین موسیقی سنتی و اصیل ایرانی محسوب می‌شوند. توانایی یک خواننده و نوازنده در خلق لحظه‌ای و در لحظه، جوهر اصلی موسیقی ردیف‌محور ایران است که متاسفانه در اجراهای معاصر کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و گرایشی به موسیقی‌های تلفیقی و ترانه‌خوانی گسترش یافته است.
مرکب‌خوانی: استفاده از ظرفیت مرکب‌خوانی، یعنی حرکت سیال و منطقی میان دستگاه‌ها و گوشه‌ها، بدون گسست روایی، از دیگر اصولی است که به غنای آواز ایرانی می‌افزاید. این رویکرد می‌تواند مانعی در برابر گرایش فزاینده به فرم‌های ساده‌تر و دور از عمق سنتی باشد.
این آلبوم با تاکید بر این اصول، نه تنها یک اثر هنری گوش‌نواز است، بلکه تلاشی آگاهانه برای یادآوری و بازگرداندن جایگاه این سنت‌های اصیل به صحنه موسیقی معاصر ایران محسوب می‌شود. «جام جهان‌بین» می‌تواند الهام‌بخش نسل جدیدی از هنرمندان باشد تا با نگاهی عمیق‌تر به ریشه‌های آواز ایرانی، آینده‌ای پایدار و غنی برای آن رقم زنند.
مجله خبری فرهنگ و کتاب ( بوکی )
مطالب مرتبط
- نوای «اسیر» مهدی خسروانی به گوش میرسد؛ پیوند ژرف اندیشه و احساس در قالبی نوین
- سنتور کودک رونمایی شد پلی میان نسلها برای آموزش موسیقی ایرانی
- آلبوم مژده یوسف با سرودهایی در پاسداشت ایثار و شهادت منتشر شد
- کنسرتفیلم آثار هانس زیمر در تهران برگزار می‌شود
من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.
Leave a Reply