در این لحظات سخت، نخست باید فضای همدلی و تأثر را بپذیریم؛ فقدان مادر برای هر فرزندی زخمی عمیق بهجا میگذارد و برای اهل هنر، این درد اغلب در آثار و کلام بازتاب مییابد. پیام همایون شجریان پس از درگذشت مادرش، فرخنده گلافشان، نمایی از آن پیوندِ عاشقانه و نقش مادری است که در حافظه عاطفی یک نسل جای گرفته است.
بازنمایی اندوه در یک پیام صمیمی
همایون شجریان با بیانی ساده و پر از تصویر، مادر را «اسطوره عشق و صبوری» خواند و از آن بوسهٔ آخر روی پیشانی بهعنوان لحظهای جاودان سخن گفت. آنچه این دلنوشته را متمایز میکند، پرهیز از شعارزدگی و انتخاب واژگانی ملموس—عطر موهای سپید، گرمای پیشانی—است که فقدان را از سطح انتزاع به تجربهی حسیِ خواننده تبدیل میکند و مخاطب را شریک سوگ میسازد.
نقش مادر در زیست هنریِ یک خانواده موسیقایی
فرخنده گلافشان، علاوه بر جایگاه مادرانه، بخشی از پشتصحنه زیستِ فرهنگی و هنری خانواده شجریان بهشمار میآمد؛ اینکه چگونه پشتیبانی خانوادگی، فضای پرورشِ استعدادها را فراهم میآورد، کمتر در کانون توجه عمومی است. فقدان چنین حمایتی نهفقط فقدان فردی، که کمبود یک منبعِ روانی و تاریخی برای ادامهی کار هنری نیز هست؛ تجربهای که میتواند در آثار آینده هنرمندان بازتاب پیدا کند.
انعکاس عمومی و مناسک سوگواری در دلِ هنر
واکنش هواداران، همکاران و چهرههای فرهنگی به این خبر نشاندهندهی پیوند عاطفی میان جامعه مخاطب و خانوادههای هنری است. در فضای موسیقی و فرهنگ ایران، سوگواری برای یک مادر هنری معمولاً با حضور در مراسم یادبود، انتشار یادداشتهای ادبی یا کنسرتهای یادمانی و نشر قطعاتی با بار احساسی انجام میگیرد؛ اقداماتی که هم تسلیبخش خانواده است و هم فرصتی برای بازخوانی میراثِ هنریِ آن خانواده فراهم میآورد.
چه میتوان کرد؛ پیشنهادهایی برای همدلی موثر
- ارسال پیامهای همدلی یا یادداشتهایی کوتاه و شخصی که به خانواده فرصتِ بازگشت به حریم خصوصی را نیز بدهد؛
- احترام به زمان و فضای سوگواری؛ به جای مطالب خبری زودهنگام یا حدسوگمان، گزینش منابع موثق برای اطلاعرسانی و اکتفا به آثار هنری یادمانی در زمان مناسب.
چشمانداز هنری؛ چگونه این فقدان ممکن است شنیده شود
تجربهی فقدان در زندگی یک خواننده یا آهنگساز اغلب بهعنوان منبعی برای بیانهای هنریِ تازه عمل میکند. آرامشناپذیریِ غم، تصویرهای حسی و خاطرههای روزمره میتوانند در تکنوازیها، تنظیمها یا ترانههایی تازه متبلور شوند؛ اثری که هم از دل زندگی شخصی بیرون آمده و هم مخاطبان وسیعتری را به همدلی وا میدارد.
در پایان، متن همایون شجریان یادآورِ آن است که پیوند مادر و فرزند از گونه پیوندهایی است که حتی با مرگ هم خاموش نمیشود؛ آن بویِ مو، آن بوسهٔ پیشانی، همانطور که او نوشت، «نغمهای آرام از مهری که هرگز خاموش نمیشود.» روحِ فرخنده گلافشان در آرامش باد.
Leave a Reply