بازار نشر شعر این روزها حال و روز خوشی ندارد؛ شاعران با تیراژهای محدودِ صد تا دویست نسخه روبه‌رو هستند و بخش عمده‌ای از این اندک فرصت نشر، در قالب فروش سازمانی به نهادها و ادارات مصرف می‌شود. محمدرضا طهماسبی، شاعر مجموعه «با دو چشم نانیما»، تاکید می‌کند در گذشته نیز حدود نیمی از کتاب‌های شعری به همین روش به‌دست ارگان‌ها می‌رسید و سرانه واقعی فروش در میان خوانندگان جدی، همچنان پایین باقی مانده است.
وضعیت بغرنج نشر شعر
طهماسبی می‌گوید چاپ کتاب برای بسیاری از شاعران به سرمایه‌گذاری با بازگشت زیر صد درصد تبدیل شده. وقتی حق‌التألیف شاعر از فروش دویست نسخه هم هزینه‌های تولید را پوشش نمی‌دهد، نشریات کوچک ترجیح می‌دهند با احتیاط بیشتری سرمایه‌گذاری کنند. در این شرایط، شاعرانی که تکیه‌گاه ارتباطی یا پست و مقامی ندارند، تا سال‌ها تیراژ آثارشان روی عددهای پایین باقی می‌ماند و حتی خودِ شاعر گاهی نسخه‌های کتابش را برای هدیه و تبلیغ می‌خرد.
اینستاگرام؛ پنجره‌ای به جای قفسه‌ها
رواج شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، ساز و کار نمایش شعری را دگرگون کرده است. صفحه‌ای با چندصد هزار فالوور می‌تواند یک غزل تازه را به اندازه ده کتاب پرتیراژ به معرض دید بگذارد. طهماسبی معتقد است ناشران و شاعران ناگزیرند از این ظرفیت برای معرفی آثارشان استفاده کنند و نشر رسمی نیز باید:
- راه‌اندازی کمپین‌های مشترک با صفحات پرمخاطب شعر
- تبدیل بخش‌هایی از کتاب به محتوای صوتی و تصویری برای جذب مخاطب
را در دستور کار قرار دهد.
مسیر پیش رو
برای پایداری بازار شعر، لازم است برنامه‌ریزی بلندمدت شود: از حمایت از چاپ دیجیتال و انتشار ای‌بوک و پادکست‌های شعری تا برگزاری جشنواره‌های فصلی و توسعه مدل‌های فروش مستقیم و پیش‌خرید. تنها با تلفیق فضای مجازی و بازنگری در شیوه توزیع، می‌توان امید داشت که چاپ کتاب شعری دوباره به سرمایه‌گذاری ارزشمند و نه شوخی تلخ تبدیل شود.
من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.