وداع با حافظ فرهنگ ایرانی: ابوالقاسم فقیری، پژوهشگر برجسته فرهنگ عامه، درگذشت

جامعه فرهنگی ایران در غم از دست دادن یکی از ستون‌های اصلی پژوهش و پاسداری از فرهنگ عامه ایران، سوگوار است. ابوالقاسم فقیری، روزنامه‌نگار، نویسنده و پژوهشگر نامدار فولکلور استان فارس، روز گذشته در سن ۸۸ سالگی دار فانی را وداع گفت و اهالی فرهنگ ایرانی را در اندوهی عمیق فرو برد. فقیری که عمر پربار خود را وقف ثبت و ترویج مواریث شفاهی و بومی شیراز و نواحی فارس کرده بود، همواره بر این باور بود که "اگر فرهنگ ایرانی و فولکلور را از ما بگیرند، دیگری چیزی از هویت ملی باقی نمی‌ماند."

ابوالقاسم فقیری؛ پیشتاز در حفظ گنجینه فرهنگ عامه فارس

ابوالقاسم فقیری، متولد ۱۳ خرداد ۱۳۱۶ در محله لب آب شیراز، پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و عالی در زادگاه خود، مدتی به شغل معلمی در شهرستان ممسنی و فهلیان پرداخت. اما شور و عشق او به ریشه‌ها و حکایات مردم سرزمینش، او را از سال ۱۳۳۹ به سمت فعالیت‌های پژوهشی سوق داد. او که خود را راوی و حافظ فرهنگ ایرانی می‌دانست، نتایج تحقیقات گسترده خود در زمینه فرهنگ عامه مردم فارس را ابتدا با همکاری مجله «کوچه» به سرپرستی احمد شاملو به چاپ رساند.

فقیری ده‌ها سال از عمر خود را به فعالیت در رادیو و روزنامه‌های پرمخاطبی چون «خبر جنوب» و «عصر مردم» شیراز گذراند و در این مسیر، راهگشای پژوهشگران بسیاری در حوزه فولکلور فارس شد. او با تعهد و تلاشی بی‌وقفه، نقشی بی‌بدیل در گردآوری و مستندسازی گنجینه‌های شفاهی، آداب و رسوم، باورها و قصه‌های مردمان این دیار ایفا کرد.

میراث ارزشمند ابوالقاسم فقیری برای فرهنگ ایرانی

مرحوم فقیری، فرهنگ عامه و قصه‌های مردم را سرشار از نکات اخلاقی پنهان می‌دانست و معتقد بود که این عناصر، شالوده‌های اصلی هویت ملی ایرانیان را تشکیل می‌دهند. روش او در پژوهش، مشاهده و ثبت بی‌واسطه زندگی مردم بود و همواره دغدغه‌اش ایجاد پیوندی مستحکم میان روایت‌های کهن و واقعیت‌های اجتماعی روز بود. او در آثار و سخنانش پیوسته بر ارزش‌های معنوی و اخلاقی نهفته در فرهنگ مردم فارس تأکید می‌کرد.

تالیفات او به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود که هر دو به غنای فرهنگ ایرانی کمک شایانی کرده است:

در حوزه فولکلور و فرهنگ عامه:

قصه‌های مردم فارس (سه جلد)

بازی‌های مردم فارس

آداب و رسوم نوروزی در فارس

سیری در ترانه‌های محلی فارس

باورهای سرزمین مادری‌ام

عروسی در فارس

واسونک‌های شیرازی

در حوزه داستان‌نویسی:

اجاق کور

خانه خانه خودمان

با خودم در راه بارونی

ننه پیرزن و عمو نوروز

آهو بچه خواب من

مردی که به حراج رفت

حکایاتی از کوچه ایام هفته

ابوالقاسم فقیری؛ چهره ماندگار فرهنگ و ادبیات

تلاش‌های بی‌وقفه و ارزشمند این پژوهشگر برجسته فرهنگ عامه ایران، بارها مورد تقدیر قرار گرفت. در سال ۱۳۹۲، ابوالقاسم فقیری به‌عنوان «چهره ماندگار فارس» شناخته شد و پیش از آن نیز در «جشنواره ایران زمین» (۱۳۸۳) و «جشن فرهنگ و هنر» (۱۳۸۶) از او تجلیل به عمل آمده بود. این افتخارات، گواهی بر عمق تأثیرگذاری و اهمیت خدماتی است که او در راه حفظ و معرفی فرهنگ ایرانی ارائه داد.

درگذشت ابوالقاسم فقیری، ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر برای ادبیات و پژوهش فرهنگ عامه کشور است. با این حال، نام و یاد او به‌عنوان روایتگر و حافظ اصیل فرهنگ ایرانی، به ویژه در منطقه فارس، همواره در تاریخ این مرز و بوم جاودان خواهد ماند. آثار او چراغ راهی برای نسل‌های آینده خواهد بود تا از گنجینه‌های فرهنگ عامه ایران پاسداری کنند.

مجله خبری فرهنگ و کتاب ( بوکی )

مطالب مرتبط

سیمین خانی

من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.