رمانی بر بستر تاریخ معاصر ایران
رمان «بوسه آذر» تازه‌ترین اثر محمدقائم خانی است که با محوریت حوادث آبان ۱۳۵۸ و تمرکز بر زمینه‌های شکل‌گیری تصمیم تاریخی دانشجویان در تسخیر سفارت آمریکا منتشر شده است. این اثر که توسط نشر معارف به بازار آمده، تلاش دارد با نگاهی مستند و در عین حال ادبی، بازخوانی تازه‌ای از یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران ارائه دهد.
روایت شش روز کمتر دیده‌شده
برخلاف روایت‌های کلیشه‌ای از ماجرای تسخیر لانه جاسوسی، «بوسه آذر» به بازسازی وقایع شش‌روزه از دهم تا پانزدهم آبان می‌پردازد؛ روزهایی که کمتر در روایت‌های تاریخی و هنری بازتاب یافته‌اند. نویسنده با رویکردی تحلیلی و دراماتیک، فضای پرالتهاب دانشگاه‌ها و ذهنیت دانشجویان را در آستانه این تصمیم تاریخی به تصویر می‌کشد.
شخصیت‌های داستان در بستر تاریخ
داستان حول دو شخصیت اصلی شکل می‌گیرد:
- مجید، دانشجوی سال آخر مهندسی مکانیک در دانشگاه آریامهر و فرزند یکی از نظامیان بازنشسته ارتش، که دغدغه‌های خانوادگی و فکری او را به حضور در این رویداد سوق می‌دهد.
- مینو، دانشجوی سال اول معماری در دانشگاه ملی و دختر مهندس عطاردی، از نزدیکان دکتر بازرگان و عضو نهضت آزادی، که میان تجربه سیاسی نسل پیشین و شور انقلابی نسل جوان قرار دارد.
این دو شخصیت، همچون صدها دانشجوی دیگر، در روز ۱۳ آبان در چهارراه مبارزان گرد هم می‌آیند؛ نقطه‌ای که آغازگر رویدادی شد که تأثیرات آن فراتر از مرزهای ایران، در معادلات سیاسی جهان نیز ادامه یافت.
اهمیت روایت در حافظه جمعی
به گفته نویسنده، اهمیت «بوسه آذر» در تمرکز بر دوره‌ای کمتر روایت‌شده است. این رمان به جای پرداختن به نتایج شناخته‌شده تسخیر، به بررسی بسترهای اجتماعی و فکری منتهی به آن می‌پردازد. خانی تأکید دارد که «درام را تاریخ ساخته است، نه خیال‌پردازی ادبی» و همین نگاه، اثر را به روایتی مستندگونه نزدیک کرده است.
ایهام در نام‌گذاری و مضمون اثر
نام «بوسه آذر» واجد ایهامی دوگانه است؛ از یک‌سو به رابطه عاطفی میان شخصیت‌های اصلی اشاره دارد و از سوی دیگر به خورشید پنهان در پس ابرهای آبان تهران، نمادی از حقیقتی که در میان روایت‌های ناتمام تاریخی پنهان مانده است.
بازسازی جزئیات تاریخی
از ویژگی‌های شاخص این رمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بازسازی دقیق جزئیات تاریخی با وفاداری به واقعیت
- توجه به فضای دانشگاهی و نقش آن در تصمیم‌گیری دانشجویان
- تحلیل ذهنی شخصیت‌ها و بازتاب دغدغه‌های فردی در بستر یک تصمیم جمعی
جمع‌بندی
انتشار رمان «بوسه آذر» هم‌زمان با سالروز تسخیر سفارت آمریکا، فرصتی تازه برای بازنگری در حافظه جمعی ایرانیان نسبت به این حادثه تاریخی فراهم می‌کند. اثری که بیش از تحلیل‌های سیاسی، بر روایت انسانی و دقیق روزهای منتهی به ۱۳ آبان تأکید دارد و تلاش می‌کند تصویری روشن از بسترهای شکل‌گیری یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های تاریخ معاصر ایران ارائه دهد.
من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.
Leave a Reply