نگاهی نو به «تبار داستان»؛ پیوند زبان، روایت و تاریخ ادبیات فارسی

مجید آقایی در کتاب تازه‌اش، «تبار داستان»، به واکاوی ریشه‌های واژگانی و تحول معنایی مفهوم «داستان» در زبان فارسی پرداخته است. او از سویی با بررسی فلسفه زبان و اتیمولوژی کلمات، و از سوی دیگر با طرح نظریه‌های روایت‌شناسی، نشان می‌دهد که داستان‌گویی در ایران نه صرفاً زاییده تخیل، بلکه ابزاری ضروری برای سازمان‌دهی و بازتولید جهان بوده است.

هر فصل از «تبار داستان» یک گام به عمق تاریخ و فرهنگ زبان فارسی نزدیک می‌شود:

خوانشی نوین از تاریخچه داستان ایرانی در «تبار داستان» منتشر شد
خوانشی نوین از تاریخچه داستان ایرانی در «تبار داستان» منتشر شد
  • فصل نخست در تاریخ اندیشه زبان و نقش «لوگوس»، «فوسیس» و «نوموس» در یونان باستان و تأثیر آموزه‌های فارابی، ابن‌‌سینا و خواجه نصیر بر سنت اسلامی تأمل می‌کند.
  • در فصل دوم به ریشه‌شناسی واژه‌ها (اتیمولوژی) می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه کلماتی مانند «محاسبه» از «سنگ‌ریزه» به معنای امروزی رسیده‌اند.
  • فصل سوم درباره «روایت» و «خوانش» است؛ با مقایسه نظریه‌های غربی و سنت‌های روایی ایرانی، روایت را به منزله ابزار معناگذاری به تجربه‌های فردی و جمعی معرفی می‌کند.
  • فصل چهارم تمایز اسطوره و افسانه را واکاوی می‌کند و نمونه‌هایی از متون کهن ایرانی را کنار متون بین‌فرهنگی قرار می‌دهد.
  • در ادامه، پیوند «لوگوس» یونانی با مفهوم «سخن» در عرفان و فلسفه اسلامی بررسی می‌شود.
  • در پایان نیز اصطلاحات «حکایت»، «درام» و «fiction» در دو سنت ایرانی و غربی به بحث گذاشته شده است.

برای علاقه‌مندان به پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در ادبیات و زبان‌شناسی، این کتاب می‌تواند نقطه آغازی باشد برای:

  • برپایی حلقه‌های گفت‌وگو در دانشگاه‌ها و موسسات فرهنگی
  • انجام پروژه‌های دیجیتال‌هیومنیستی برای تحلیل تطبیقی واژگان و روایت در متن‌های کهن و نو

با انتشار «تبار داستان»، پرسشی تازه در برابر اساتید و پژوهشگران ادب فارسی قرار گرفته است: چگونه می‌توان با بهره‌گیری از روش‌های نوین زبان‌شناسی و روایت‌شناسی، به لایه‌های پنهان تجربه‌های زبانی و فرهنگی ایرانی دست یافت و نسل امروز را با میراث روایی‌مان هم‌گام ساخت؟

مجله خبری فرهنگ و کتاب (بوکی)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *