کتاب «رفتارشناسی هنری حافظ» نوشته خسرو قاسمیان در ۵۵۱ صفحه به تحلیل زیبایی‌شناسانهٔ بیش از ۴۳۰ غزل از حافظ می‌پردازد تا رمز محبوبیت بی‌پایان این شاعر بزرگ را از زاویه‌های تازه آشکار سازد. در این اثر، نه تنها ساختار زبانی و تصویری هر بیت واکاوی شده، بلکه ظرفیت بی‌بدیل شعر حافظ برای انعکاس غم و شادی مخاطب نیز به روشنی نشان داده شده است.
چارچوب نگاه زیبایی‌شناسانه
قاسمیان با رویکردی منسجم، غزل‌ها را بر مبنای دو مؤلفه کلیدی می‌کاود:
- ساختار بصری و موسیقایی؛ چگونگی چینش کلمات و لحن‌آفرینی
- پیوندهای نمادین و لایه‌های پنهان؛ کشف رگه‌های مشترک میان مضامین عاشقانه، اجتماعی و عرفانی
این روشِ ترکیبی، امکان می‌دهد مخاطب بار دیگر به تجربه‌ای شخصی و عمیق از حافظ دست یابد.
شعر حافظ، پلی میان حقیقت و خیال
در یکی از تحلیل‌های برجسته این کتاب، بیت «حدیث از مطرب و می‌‌گو و راز دهر کمتر جو که کس نگوشد و نگشاید به حکمت این معما را» دو برداشت اصلی عرضه شده است:
- عقل و دانش برای گشودن اسرار جهان کفایت نمی‌کنند.
- رازهای هستی بیش از آن‌اند که در دایرهٔ اشارات فلسفی جای گیرند.
در عین حال قاسمیان نکتهٔ فرعی را نیز متذکر می‌شود: شاید تنها خلسهٔ مستی و روشنی درونی بتواند راهگشای این معما باشد.
چه نکاتی از این کتاب می‌آموزیم؟
- آشکار شدن ظرفیت بی‌نظیر هر غزل برای فُرصتی تازه در تفسیر
- چشم‌اندازی نو بر تعامل شعر حافظ با اندیشه و احساس مخاطب
چاپ نخست «رفتارشناسی هنری حافظ» با شمارگان محدود و قیمت ۷۵۰ هزار تومان از سوی انتشارات معین عرضه شده است. این اثر می‌تواند راهنمایی ارزشمند برای دانشجویان ادبیات، پژوهشگران شعر فارسی و همهٔ علاقه‌مندان به درک ژرف‌تر میراث حافظ باشد.
من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.