چند دهه پس از آن‌که صدای ملوک ضرابی در ثبت نخستین نسخه‌های «مرغ سحر» تاریخ موسیقی ایران را لمس کرد، مجموعه‌ای پژوهشی تازه منتشر شده که با بازخوانی آرشیو مطبوعات قدیم، بخش‌هایی از زندگی حرفه‌ای و اجتماعی این خواننده و بازیگر را که تا امروز در سایه مانده بود، روشن می‌کند. کتاب «اخبار ملوک ضرابی در مطبوعات» به کوشش مهدی نورمحمدی، بیش از یک گردآوری خبری صرف است؛ سندی است برای بازسازی مسیر یک هنرمندِ تأثیرگذار در گذرِ تحولات فرهنگیِ اوایل قرن بیستم ایران.
مروری بر محتوای کتاب
کتاب، مجموعه‌ای مستند از اعلان‌ها، گزارش‌ها، نقدها، اطلاعیه‌های کنسرت و یادداشت‌های منتشرشده در روزنامه‌ها و مجلات عصر ملوک ضرابی است. مؤلف تلاش کرده تا با جستجوی منابع پراکنده و کمتر در دسترس، تصویری منسجم از:
- فعالیت‌های صحنه‌ای و ضبط‌های گرامافون؛
- همکاری با نوازندگان و آهنگسازان برجسته؛
- حضور او در اپرت‌ها، نمایش‌ها و کنسرت‌ها ارائه دهد و به این ترتیب فراتر از یک بیوگرافی ساده، سندی تحقیقی برای پژوهشگران موسیقی فراهم آورد.
چرا این کتاب اهمیت دارد
ملوک ضرابی نه فقط «اولین خواننده مرغ سحر» که نمادی از «پیوستگی حرفه‌ای» در سال‌هایی است که صنعت ضبط و عرصه تئاتر و موسیقی ایران دستخوش دگرگونی بود. این کتاب چند نقش مهم ایفا می‌کند:
- بازگرداندن مدارک و اخبار فراموش‌شده به بایگانی پژوهش موسیقی ایران؛
- فراهم کردن زمینه برای بازخوانی رابطهٔ موسیقی، رسانه و جامعه در دوران پهلوی اول و دوم.
چه نکات تازه‌ای در این گردآوری دیده می‌شود
نویسنده با بازیابی اخبار محلی و ملی و ارائهٔ آنها در کنار هم، چند دستاورد تحقیقاتی مهم را عرضه کرده است: آشکار شدن نقش ملوک ضرابی در توسعهٔ شبکهٔ ضبط صوتی آن دوره، شفاف شدن همکاری‌های هنریِ او با چهره‌هایی که پیش‌تر کمتر در کنار او دیده شده‌اند، و ثبت زمان‌بندی کنسرت‌ها و اجراهایی که به شناخت بهتر روند حرفه‌ای او کمک می‌کنند.
برای چه کسانی مفید است
کتاب مناسبِ:
- پژوهشگران و دانشجویان تاریخ موسیقی و تئاتر ایران؛
- علاقه‌مندان به مطالعات فرهنگی که می‌خواهند رابطه رسانه و هنر را در بستر تاریخی دنبال کنند.
مشخصات نشر و نکات پایانی
«اخبار ملوک ضرابی در مطبوعات» به کوشش مهدی نورمحمدی از سوی نشر ماهور منتشر شده، در ۲۲۸ صفحه و با قیمت اعلام‌شده روانهٔ کتابفروشی‌ها گردیده است. این انتشار، گامی دیگر در مسیر مستندسازی میراث موسیقایی ایران است و دعوتی برای ادامهٔ پژوهش: پژوهشی که نه‌تنها به نام‌ها و آثار می‌پردازد بلکه شبکهٔ اجتماعی، رسانه‌ای و حرفه‌ای‌ای را که هنرمندان در آن عمل می‌کرده‌اند، هم بازمی‌سازد.
من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.
Leave a Reply