«لحظه‌ای کوتاه» و «طرز عشاق»؛ پلی میان دستگاه‌های کهن و نگاه امروزی

در روزگار تکرار سفارش‌محور، دو آلبوم تازه انتشار یافته—«لحظه‌ای کوتاه» از تریو «حجم» و «طرز عشاق» به مدیریت هنری امیرحمزه حسینی—یادآور ظرفیت بی‌بدیل موسیقی ایرانی برای پیوند با نظام‌های ریتمیک عربی، ترکی و هند شده‌اند. هر یک از این پروژه‌ها، در فرم و محتوای خود از سنت‌ها عبور می‌کنند و به تجربه‌ای نو دعوت می‌کنند.

«لحظه‌ای کوتاه»؛ پلی از «ایقاع» تا «تالا»

تریو «حجم» (حسام عظیمی، محمدجواد احمدزاده و میلاد قریشی) با بازخوانی نظام دستگاهی ایران در کنار الگوهای متریک موسیقی کلاسیک هند، کوشیده مرزهای ریتم را گسترش دهد. در این مجموعه که نخستین برداشت آن در سال‌های ۹۳–۹۴ شکل گرفته،

«لحظه‌ای کوتاه» تجربه‌ای متفاوت می‌شود؛ شنیدن چند مقام در «طرز عشاق»
«لحظه‌ای کوتاه» تجربه‌ای متفاوت می‌شود؛ شنیدن چند مقام در «طرز عشاق»
  • تکنیک‌های پلی‌ریتمیک و پلی‌متریک با الهام از تالا (سازوکار متریک هندی) و ایقاع (واحدهای ریتمیک ایرانی-عربی-ترکی) تنیده شده‌اند
  • چرخه‌های بلند و آزاد ریتمیک، امکان خلق الگوهای متقارن و نامتقارن را همزمان فراهم می‌آورند

قطعاتی چون «شاخه‌های زمزمه‌گر» یا «زندگی آن‌سوی جنگ»، با تاکید بر سازهای کوبه‌ای، پیچیدگی و ظرایف ایقاعی را به رخ می‌کشند و شنونده را به سفری میان دستگاه و گام‌های نو می‌برند.

«طرز عشاق»؛ بازنگری مقام‌های کهن

آلبوم «طرز عشاق»، حاصل همکاری امیرحمزه حسینی (تنبور)، شن آنند (تبلا) و حسین معانی (دف)، مخاطب را به فضای شوریده‌خویی مقام‌های شیدایی، سماع و باریه می‌برد. این پروژه:

  • با گردآوری مقام‌هایی چون «ته‌رز»، «سماع مجنون» و «لیلی و مجنون»، جایگاه موسیقی عاشقانه و تصوفی را یادآور می‌شود
  • با ترکیب سازهای زهی و کوبه‌ای، تنبور را در تلاقی با ریتم‌های هند و خاورمیانه‌ای زنده می‌کند

صدای تنبور که میان آواز و ضرب‌آهنگ کوبه‌ای حرکت می‌کند، بافت کهن را در کالبد امروزین بازتعریف می‌نماید.

دو کلید برای شنیدن این تجربه‌ها

  • در فضایی آرام و با هدفون‌ِ بی‌سیم، به چرخه‌های ریتمیک «لحظه‌ای کوتاه» گوش دهید تا زیر-بافت‌های ایقاعی و تالا برایتان آشکار شود.
  • برای «طرز عشاق»، هنگام شنیدن هر مقام، چشم‌ها را ببندید و بگذارید موج‌های عشق و سماع، شما را از روزمرگی به بزم‌های باستانی ببَرَد.

این دو اثر، بی‌آنکه از مسیر اصالت کوتاه بیایند، جاده‌ای تازه در دل الهام‌های سنتی گشوده‌اند و نوید بازتعریفی پویا از میراث موسیقایی ما را به همراه دارند.

مجله خبری فرهنگ و کتاب (بوکی)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *