سعدی در دیباچه بوستان و گلستان و قصایدش، تصویری از پیامبر اسلام (ص) ارائه می‌دهد که فراتر از سنت نعت‌سراییِ مرسوم است. او رسول رحمت را نه فقط شفیع مؤمنان، بلکه مظهر کرم و رأفت الهی می‌داند و با زبان شعر و نثر، دریچه‌ای باز می‌کند به معنای حقیقی «رحمة للعالمین».
نثر بکر؛ روایتِ نجات و بخشش
در آغاز بوستان، سعدی با مجموعه‌ای واژگان مسجع، پیامبر را چنین می‌ستاید: «سرور کائنات»، «رحمت عالَمیان» و «شفیع مطاع». درست پس از این اوصیاف، حکایتی نقل می‌کند از دعای بنده‌ای پریشان‌روزگار که به‌لطف پیامبر، دعایش پذیرفته می‌شود. آنجا که خداوند می‌فرماید: «یا ملائکتی، قد استحییتُ من عبدي… فغفرت له» سعدی با این روایتِ زنده، بر نقش پیامبر در تحقق رحمت الاهی تأکید می‌کند و در پایان، خطی از صفحۀ نثر می‌گشاید: «کرم بین و لطف خداوندگار/ گنه بنده کرده‌ست و او شرمسار» این جمله کوتاه، عصاره‌ای است از باور سعدی به آنکه پیامبر واسطهٔ بخشش و رحمت است، نه نصیحت‌کننده‌ای از بالا.
جلوۀ شعری؛ سبک و زبان نعت
سعدی در شعر نیز از رهگذر درهم‌آمیزی استعاره و ایهام، چهره‌ای تابان از پیامبر رسم می‌کند. دو مولفهٔ اصلی در نعت‌های او به چشم می‌خورد:
- تأکید بر صفات کریمی: «کریم‌السجایا»، «جمیل‌الشیم»، «قسیم‌جسیم»
- تصویرسازی عرفانی از سیر پاکش: هفت‌خانِ معراج، جنگلی شیشه‌ای و عبور از آینه‌های انکار
این ترکیبِ زبانی – که هم زوایای عرفانی را می‌نمایاند و هم بزرگی اخلاقی را – سعدی را در زمرۀ برجسته‌ترین شاعران نعت‌گوی فارسی قرار می‌دهد.
نقبی به امروز؛ چرا نعت سعدی ماندگار است؟
۱. بازنمایی نیاز همیشگی انسان به رحمتی فراگیر و بی‌قید ۲. زبان ساده اما عمیق؛ همدلی با مخاطب در دنیای امروزی
هنگامی که سعدی پیامبر را «اصل وجود» و «شمع انبیا» می‌خواند، بیش از هر توصیفی، عطوفت و رفاقت او را به ما می‌نمایاند. نگاهی که امروز، در پرتو تشتت‌های جهان معاصر، همچنان می‌تواند الهام‌بخش پرورش روح و تحکیم پیوند آدمیان با سرچشمه‌ی رحمتی باشد که سعدی ستایشش می‌کند.
من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.