کتاب «پرواز سجاده‌ها» ناگفته‌های بمباران نمازجمعه همدان را روایت می‌کند: تصویری از ایمان و پایداری

همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی، تازه‌ترین اثر ادبیات پایداری با عنوان «پرواز سجاده‌ها» رونمایی شد تا برگ تازه‌ای از تاریخ مقاومت مردم همدان در دوران دفاع مقدس ورق بخورد. این کتاب که روایتی مستند از بمباران خونین نمازجمعه همدان در ۲۵ تیرماه ۱۳۶۱ است، با دقت و وسواس به بازخوانی ایمان و ایستادگی مردمی می‌پردازد که از دل ویرانی‌ها، حماسه ساختند.

پژوهشی سه‌ساله؛ ریشه‌های کتاب «پرواز سجاده‌ها» در دل تاریخ شفاهی

«کتاب پرواز سجاده‌ها»، حاصل سه سال پژوهش و تلاش مجید یوسفی، نویسنده و محقق ادبیات پایداری، است که با هدف مستندسازی دقیق یکی از فجایع جنگ تحمیلی در همدان صورت گرفته است. این اثر با تکیه بر ۹۱ مصاحبه تفصیلی با شاهدان عینی، شامل اقشار مختلف مردم از دانش‌آموزان تا پزشکان، روحانیون، امدادگران و مسئولان وقت، به بازسازی لحظات تلخ بمباران و همچنین روحیه جهادی و همدلی پس از حادثه می‌پردازد. یوسفی با گردآوری این روایت‌های دست اول، توانسته تصویری جامع و چندوجهی از آن روز را در حافظه جمعی ثبت کند. اهمیت این رویکرد در حوزه تاریخ شفاهی، پررنگ‌تر ساختن ابعاد انسانی و عاطفی رویدادهای تاریخی است که در اسناد رسمی کمتر به آن پرداخته می‌شود.

بمباران نمازجمعه همدان؛ حماسه مقاومت و بازسازی سریع

بمباران نمازجمعه همدان در سال ۱۳۶۱، رویدادی دلخراش بود که در آن رژیم بعث عراق، نمازگزاران را در حین انجام فرایض دینی هدف قرار داد. «کتاب پرواز سجاده‌ها» فراتر از بازگویی فاجعه، به روحیه تسلیم‌ناپذیر مردم همدان پس از آن حادثه می‌پردازد. این کتاب روایتگر:

حضور اقشار مختلف مردم از جمله زنان و کودکان در صحنه‌های نماز و شهادت مظلومانه آن‌ها.

همدلی بی‌نظیر مردم در بازسازی خانه‌های ویران‌شده طی تنها دو سال، بدون چشم‌داشت و با نیتی خالص، که می‌تواند الگویی برای جامعه امروز باشد.

همچنین، یوسفی در پژوهش خود به مقایسه تاریخی بین بمباران همدان در دوران جنگ جهانی دوم و بمباران نمازجمعه سال ۱۳۶۱ پرداخته است. این مقایسه شباهت‌های تلخ اما درس‌آموزی را آشکار می‌کند که جایگاه مردم همدان را به عنوان ستون استقامت کشور در دو برهه مهم تاریخی به تصویر می‌کشد.

کتاب «پرواز سجاده‌ها»؛ فرصتی تازه برای شناخت فرهنگ مقاومت و بازتاب آن در جامعه

استقبال گسترده از «کتاب پرواز سجاده‌ها» و رسیدن آن به چاپ دوم در مدت‌زمان کوتاه، نشان‌دهنده عطش جامعه برای شنیدن روایت‌های اصیل از تاریخ پایداری ملت ایران است. علی مساوات، پژوهشگر تاریخ معاصر همدان، این اثر را از چند جهت ممتاز می‌داند: نخست بر پایه روایت مستقیم شاهدان و اسناد تصویری و صوتی تاریخی شکل گرفته و دوم آنکه برای اولین بار حادثه بمباران نمازجمعه همدان را به‌صورت جامع و علمی مستندسازی کرده است.

این اثر نه تنها واقعه‌ای تاریخی را بازگو می‌کند، بلکه روح زنده حماسه و ایمان مردمی را به نسل‌های آینده منتقل می‌سازد. از این رو، تاکید بر قرار گرفتن چنین آثاری در کتابخانه‌های مدارس و دانشگاه‌ها برای آشنایی نسل جوان با ایثار و مقاومت ملی، حیاتی است. «کتاب پرواز سجاده‌ها» می‌تواند مبنایی برای پژوهش‌های آتی و تولیدات هنری در زمینه تاریخ شفاهی استان باشد.

«پرواز سجاده‌ها»؛ نمادی از ایمان تسلیم‌ناپذیر در دل آوار

کتاب «پرواز سجاده‌ها» امروز همچون سندی ماندگار از ایمان و مقاومت مردم همدان در روزهای سخت دفاع مقدس در کتابخانه‌ها جای گرفته است. خاطرات مردمی که با وجود تخریب خانه‌ها، هفته بعد همان‌جا برای نماز جمعه حاضر شدند و برخی حتی با کفن از شهرهای دیگر آمدند تا نشان دهند سجاده‌های ایمان‌شان بر زمین نمی‌ماند، در صفحات این کتاب جاودانه شده است. این اثر ثابت می‌کند که چگونه کتاب می‌تواند از دل خاکستر خاطره، شعله فهم، همدلی و پایبندی به ارزش‌ها را بیافریند؛ همان‌گونه که سجاده‌ها روزی از زیر آوار، به پرواز درآمدند و نمادی از ایمان تسلیم‌ناپذیر این ملت شدند.

مجله خبری فرهنگ و کتاب ( بوکی )

مطالب مرتبط

سیمین خانی

من فارغ‌التحصیل رشته زبان و ادبیات فارسی هستم و از همان دوران دانشجویی به نقد ادبی و دنیای کتاب علاقه‌مند بودم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۴ با نوشتن یادداشت‌ها و نقد کتاب در یک وبلاگ شخصی آغاز کردم. پس از کسب تجربه، به عنوان نویسنده و ویراستار با چندین نشریه فرهنگی و ادبی همکاری کردم و اکنون به عنوان دبیر سرویس ادبیات و هنر در یک مجله معتبر فرهنگ و ادب فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که پلی باشم بین نویسندگان و خوانندگان و آثار ارزشمند را به جامعه معرفی کنم.